Wat is een longontsteking?
De luchtwegen bestaan uit de luchtpijp die zich vertakt in twee bronchi die zich vervolgens weer verder vertakken tot bronchioli en alveoli (longblaasjes). Bij een longontsteking zijn de kleinere luchtwegen (bronchioli en diens vertakkingen) ontstoken door een bacterie, virus, schimmel of parasiet. Een longontsteking kan het resultaat zijn van een virale verkoudheid (b.v. Influenza A) die door onvoldoende rust/weerstand is gaan uitbreiden naar de longen. Een longontsteking kan ook het gevolg zijn van een bacteriele infectie.
Een latijnse benaming voor ontstoken longen is pneumonie. Een pneumonie kan in 1 long of beide longen zitten. Er is dan een sprake van een dubbele pneumonie.
Risicofactoren
Mensen met een verminderde weerstand door een reeds bestaande longziekte, ouderen, kinderen en mensen met weerstandverlagende medicatie (transplantatiepatienten) zijn het meest gevoelig voor de ontwikkeling van een longontsteking. Doorgaans zal een volwassene zonder risicofactoren niet snel een longontsteking krijgen. Ongeacht bovenstaande risicofactoren geeft een slechte levensstijl extra risico voor het ontwikkelen van een longontsteking. In het bijzonder draagt roken hieraan bij.
Voorkomen
Een longontsteking wordt elk jaar weer door veel mensen opgelopen. Vooral mensen met een slechte weerstand hebben een verhoogd risico op het oplopen hiervan. In de meeste gevallen wordt zo’n ontsteking door een bacterie of virus veroorzaakt. Hoe herken je een longontsteking en wat kun je eraan doen?
Behandeling van een longontsteking
De behandeling van een longontsteking is tegenwoordig curatief, dit was vroeger wel anders toen er geen antibiotica waren. Omdat het vaak niet duidelijk is of een ontsteking door een bacterie of virus wordt veroorzaakt wordt er meestal blind gestart met antibiotica als de symptomen zeer ernstig zijn (langdurige koorts en algehele malaise). Antibiotica zal tegen een virale pneumonie echter niet helpen, het lichaam zal dan zelf het virus moeten opruimen. Eventueel kan een sputumkweek (kweek van het slijm) uitsluitsel geven over de oorzaak van de longonsteking. Belangrijk is om een antibioticakuur te allen tijde af te maken om resistentie tegen te gaan. Tenzij de bijwerkingen van de antibiotica ondraaglijk zijn, neem dan contact op met de huisarts.
Het effect van de antibioticakuur dient circa twee dagen afgewacht te worden. Indien de klachten/symptomen na deze twee dagen niet zijn verminderd, neem dan contact op met de behandelaar.
Klachten en signalen
Een longontsteking gaat altijd gepaard met klachten die een langere tijd aanhouden. In het beginstadium zal het aanvoelen als een griep maar al snel wordt duidelijk dat er meer aan de hand is. Dit valt te merken aan de volgende signalen:
- Langdurige koorts, vaak hoge koorts (>39,5 graden Celsius)
- Benauwdheid, kortademigheid
- Veel slijm, (soms) groen van kleur en taai
- Algehele malaise, griepverschijnselen
- Verminderde eetlust
- Koude rillingen, passend bij hoge koorts
- Hoesten
- Pijn bij de ademhaling
- Spierpijn
- Bloed ophoesten
Indien je denkt een longontsteking te hebben dan kun je altijd contact opnemen met een behandelaar voor uitsluitsel.
In de meeste gevallen zal de arts door middel van een stethoscoop naar de longen luisteren en constateren of er een ontsteking zit of niet. Soms is aanvullend onderzoek nodig, dit kan door middel van een bloedonderzoek of een röntgenfoto.
Hoe wordt de diagnose pneumonie gesteld?
Doorgaans zal de huisarts op basis van een anamnese (vragen over de situatie) een eerste beeld vormen. Als hij op basis van deze anamnese een longontsteking vermoed zal hij verder gaan met onderzoeken. Hier hoort auscultatie van de longen bij. Bij auscultatie wordt er geluisterd naar een lichaamsdeel, in dit geval de longen. Longgeluiden geven veel informatie over de mogelijke pathologie (ziekte) in de longen en de lokatie ervan in de longen. Bij longauscultatie bij longontsteking zijn soms crepitaties hoorbaar, dit zijn korte piepgeluidjes met name aan het einde van de inademing (eindinspiratoire crepitaties). Deze crepitaties duiden op perifere longziekte, dus dieper gelegen in de longen (bronchiolen en alveoli). Soms zijn er continue hoogfrequente bijgeluiden hoorbaar, deze passen bij sterk vernauwde luchtwegen en passen ook bij een longontsteking. Als de huisarts deze en/of andere longgeluiden hoort die afwijkend zijn, is de diagnose longontsteking nog aannemelijker dan enkel op basis van een anamnese.
Om de diagnose volledig te bevestigen en een passende therapie te kunnen starten is vervolgonderzoek geïndiceerd. Hierbij kan een x-thorax; röntgenfoto van hart en longen uitsluitsel bieden. Op de rontgenfoto zijn dan verdichtingen te zien die daar niet horen, zoals op onderstaande voorbeeld is te zien in zowel de rechter- als de linkerlong:
Om de diagnose volledig te kunnen stellen inclusief de verwekker van de longontsteking kan een sputumkweek gedaan worden. Er wordt dan een beetje slijm verzameld en opgestuurd naar de medisch microbioloog. Deze zal het secreet onder de microscoop leggen en zodoende kunnen vaststellen om wat voor micro-organisme het gaat en welke behandeling passend zal zijn.
Wat kan ik zelf doen om een longontsteking te laten genezen?
Het belangrijkste advies is om het rustig aan te doen. Met een longontsteking is het absoluut geen schande om ziekteverlof op te nemen. Een longontsteking zal immers langer bestaan indien niet voldoende rust wordt genomen. Bij koorts is het zeer verstandig om lichamelijke inspanning te vermijden en voldoende vocht te nemen om dehydratie (uitdroging) te voorkomen. Paracetamol kan goed helpen tegen pijnklachten en verlaging van de koorts. Stop al dan niet tijdelijk met roken totdat de longontsteking voorbij is. Het advies blijft om volledig van roken af te stappen. Tegen het hoesten kunnen hoestdrankjes worden gekocht bij de drogisterij. Echter wanneer het een productieve hoest is waarbij veel slijm loskomt is het raadzaam om deze middelen niet te nemen. Door het slijm weg te werken worden ook bacteriën/virusdeeltjes verwijderd uit de longen.
Behandeling met antibiotica
In de meeste gevallen word je behandeld met antibiotica. Normaal gesproken mag je na constatering van een longontsteking gewoon naar huis. Je kunt dan thuis je antibioticakuur afmaken. In sommige gevallen kan het zijn dat de ontsteking dermate erg is dat opname in het ziekenhuis noodzakelijk is.
Naast de antibiotica kan het nodig zijn dat je een infuus krijgt. Het is dan ook erg belangrijk om tijdig in te grijpen. In een beginstadium is de behandeling goed toe te passen.
Is de ontsteking in een verder gevorderd stadium dan kan het gebeuren dat ziekenhuisopname noodzakelijk is. Natuurlijk wil iedereen dit voorkomen. Heb je last van één of meerdere symptomen van een longontsteking, bezoek dan direct een arts zodat een eventuele behandeling direct gestart kan worden.
Voorkom contact met kwetsbare mensen
Veel mensen willen graag weten of ze contact met andere mensen met mijden. Dit is deels het geval. Vooral zogenaamde risicogroepen kunnen besmet raken. Gezonde mensen hebben slechts een hele kleine kans op besmetting.
Als je een ontsteking hebt kun je beter het zekere voor het onzekere nemen. Wij raden je dan ook aan om contact met andere mensen zoveel mogelijk te vermijden. Sommige vormen van longontsteking zijn namelijk besmettelijk. Vooral mensen met een slechte weerstand kunnen de longontsteking van je oplopen.
Vooral kleine kinderen, baby’s, ouderen, mensen met COPD en mensen met hart- en vaatziekten moeten oppassen. Probeer zo min mogelijk contact te hebben met dit soort groepen, zo verklein je het risico op besmetting. Als je momenteel een longontsteking hebt dan wensen wij je een voorspoedig herstel toe. Hopelijk slaat de antibiotica aan en is een ziekenhuis opname niet nodig.
Besmettelijk?
We zullen maar direct met de deur in huis vallen, een longontsteking kan besmettelijk zijn. Dat betekend echter niet dat iedereen dit zomaar kan oplopen van een besmet persoon. Vooral bepaalde risicogroepen hebben een verhoogde kans op besmetting.
Welke groepen vallen dan in de risicogroepen? Dit zijn mensen met hart- en vaatziekten, COPD, baby’s en jonge kinderen. Daarnaast hebben ook ouderen een verhoogd risico.
Contacteer altijd de huisarts
Denk je dat je een longontsteking hebt, maar weet je het niet zeker? Kijk het dan niet een paar dagen aan, maar neem contact op met je huisarts. Het kan namelijk verergeren als er niet wordt ingegrepen.
Wij raden je daarom aan om de huisarts vandaag nog te contacteren en even een afspraak in te plannen. De huisarts kan binnen enkele minuten zien of je daadwerkelijk een longontsteking hebt of niet.
Is dat het geval, dan kan er direct gestart worden met de behandeling. Mocht je daadwerkelijk een longontsteking hebben, dan wensen wij je veel beterschap toe!